Phong trào hóa bệnh tâm lý trên mạng xã hội

Đây là 1 bài viết ngắn mình nộp để apply vào Psychohub, bài viết không chỉn chu nên mình cũng hơi ngại đăng, nhưng thôi kệ đi mất công viết rồi :V

Phong trào là sự hưởng ứng, tổ chức tự phát của 1 nhóm xã hội nhằm đạt được 1 mục tiêu cụ thể, điển hình trong lĩnh vực chính trị-xã hội [1]

Những phong trào xã hội trong lịch sử mang ý nghĩa và mục đích nhất định (như phong trào Nữ quyền hậu thế chiến II hay phong trào nhân quyền của Martin Luther King Jr – 1 trong những phong trào tiến bộ nhất của thế kỷ 20) đã cho thấy phong trào hóa đã có ảnh hưởng to lớn tới nhận thức và hành vi của các cộng đồng, nhóm xã hội khác nhau. Với sự phát triển của phương tiện truyền thông và mxh, phong trào hóa đang tận dụng hiệu quả những phương tiện này [2], tiêu biểu như phong trào Black Live Matters năm 2020 đấu tranh cho quyền bình đẳng của người da màu. Tuy nhiên, không ít hiện tương phong trào hóa trên mxh không thực sự có mục đích, được tuyên truyền và hưởng ứng như 1 cách thể hiện tính cá nhân của người sử dụng mxh.

Bệnh tâm lý thu hút được vô số sự chú ý của dư luận trong những năm gần đây. Từ một số cá nhân, sự quan tâm đến các căn bệnh tâm lý và sức khỏe tâm thần nói chung đã nhân rộng trong cộng đồng qua các flatform khác nhau. Năm 2018 chứng kiến sự bùng nổ của Tumbrl với những dòng quotes đầy bất mãn hay sự nổi tiếng của Billie Eillish – cho thấy không chỉ tài năng của cô mà còn là tiếng nói của những người trẻ đầy muộn phiền. Về mặt tích cực, phong trào hóa bệnh tâm lý trên mxh xuất hiện như tiếng nói mạnh mẽ về những vấn đề vốn tồn tại nhưng không được quan tâm đúng mức. Đây là cơ hội để xã hội có cái nhìn khách quan và cảm thông với những người mắc bệnh tâm lý, để người bệnh tìm được sự giúp đỡ cần thiết và xây dựng 1 cộng đồng phát triển lành mạnh. Điều này thể hiện ở sự thành lập của những nhóm thảo luận, nhóm kín chia sẻ về bệnh tâm lý, những tổ chức tâm lý, những dự án nghiên cứu và cung cấp kiến thức có cơ sở khoa học trên mxh.

Bên cạnh những lợi ích, phong trào hóa bệnh tâm lý trên mxh đang gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến xã hội, dễ nhận thấy như sự lãng mạn hóa bệnh tâm lý. Mạng xã hội đang khắc họa các căn bệnh tâm lý như những “beautiful suffers” (nỗi buồn đẹp đẽ). Chúng ta thấy sự nổi tiếng của những emo e-girls trên Tiktok, những thiến niên sử dụng self-harm (tự hại) như 1 cách thể hiện bản thân cực đoan. Trầm cảm, rối loạn lo âu, với nhiều bạn trẻ gen Z đã trở thành 1 phong cách sống. Bệnh tâm lý trở thành những câu quotes, những sản phẩm mua bán trên thị trường, bị lợi dụng như 1 cách gây chú ý và kiếm lời...Bên cạnh đó, thiếu kiểm duyệt thông tin trên mạng xã hội đang tạo điều kiện cho những kiến thức sai lệnh về các bệnh tâm lý lan truyền đến cộng đồng mà hệ quả là những cá nhân có nhận thức sai lệnh, bệnh tâm lý bị xem nhẹ, những trường hợp tự hại đáng tiếc khi người bệnh không thực sự tìm thấy sự đồng cảm và giúp đỡ. Phong trào hóa từ đó không giải quyết những căn bệnh tâm lý, thay vào đó khoác cho nó những tấm áo “trendy” xu hướng, như một hiện tượng mới để mổ xẻ, như cách chúng ta quan sát 1 con vật lạ trong vườn thú.

Tuy nhiên, với ảnh hưởng to lớn của mạng xã hội, chúng ta hoàn toàn có thể giải quyết những mặt trái bằng cách liên kết các nhóm/ cộng đồng, tạo những môi trường quan tâm và hành động vì các bệnh nhân tâm lý, tổ chức có mục đích và cung cấp kiến thức có căn cứ về bệnh tâm lý. Đằng sau mỗi dòng trạng thái, mỗi bức ảnh, mỗi bài post là 1 con người, và rất có thể họ đang trải qua những tổn thương. Ranh giới giữa a dua, hùa theo 1 phong trào và thực sự quan tâm đến những vấn đề cần được chúng ta cân nhắc, trước khi đưa ra bất cứ nhận định nào về vấn đề tâm lý trên mạng xã hội. Bởi 1 sự quan tâm đúng mực có thể giúp đỡ 1 người bệnh nhiều hơn ta nghĩ.

References:

[1] Scott, John; Marshall, Gordon (2009), "Social movements", A Dictionary of Sociology, Oxford University Press, doi:10.1093/acref/9780199533008.001.0001, ISBN 978-0-19-953300-8, retrieved 2020-03-06

[2] Obar, Jonathan; et al. (2012). "Advocacy 2.0: An Analysis of How Advocacy Groups in the United States Perceive and Use Social Media as Tools for Facilitating Civic Engagement and Collective Action". Journal of Information Policy. SSRN 1956352