Consumerism và bạn cần cảm thấy đủ

Consumerism (Chủ nghĩa tiêu dùng): một hình thái kinh tế xã hội khuyến khích tiêu thụ không ngừng. Cùng với cách mạng công nghiệp, nhất là trong thế kỷ 20,sản xuất hàng loạt dẫn đến thừa—the supply of goods would grow beyond consumer demand, and so manufacturers turned to planned obsolescence and advertising to manipulate consumer spending (Czarnecka, Barbara; Schivinski, Bruno 17 June 2019. "Do Consumers Acculturated to Global Consumer Culture Buy More Impulsively? The Moderating Role of Attitudes towards and Beliefs about Advertising)

"Mình không cần nó, mình chỉ muốn nó thôi", câu nói mình thuộc lòng như thần chú, chẳng bao giờ nhiệm màu đúng lúc mình cần nó cả.Bởi làm sao để bạn có thể thấy đủ, khi bản thân có quá nhiều thiếu sót,..và bạn muốn khắc phục nhanh nhất có thể?..

Ờ thì mình không phủ nhận vai trò to lớn của consumerism với nền kinh tế và phải công nhận rằng, chưa bao giờ tiếng nói của người tiêu dùng lại có sức mạnh như thời nay. Consumerism, đã, đang và sẽ là động lực để phát triển nền kinh tế, thúc đẩy sản xuất và tạo việc làm. Nhưng xét theo khía cạnh cá nhân, mình thấy niềm hạnh phúc consumerism mang đến thật độc hại, không chỉ với cá nhân mình. "Bạn trông thiếu hấp dẫn, thiếu sức sống? Dòng son mới của chúng tôi với 25 lựa chọn tươi tắn đầy sức hút sẽ bừng sáng toàn gương mặt bạn". Dường như mọi vấn đề của cuộc sống luôn có những dịch vụ và sản phẩm sẽ giải quyết toàn bộ những lo lắng, muộn phiền của bạn. "Con bạn ngu ngốc và trì độn? Đừng lo, với combo kỹ năng sống+ giải toán kiểu abc chết mẹ gì đấy, con bạn sẽ trở thành thần đồng" Gosh! Chúng ta thật nhiều lỗi: không đủ gầy, không xinh đẹp, không thông mình, không thanh lịch, không lãng mạn,..Và chúng ta không bao giờ cảm thấy hạnh phúc vì bản thân không có gia đình ấm cúng như quảng cáo hạt nêm hay thành công như doanh nhân mới mua căn hộ trong quảng cáo bất động sản,..

Trước khi trách móc các ngành nghề khác tham gia vào quá trình overproduction hay sự mất kiểm soát trong quản lý của nhà nước, mình muốn chỉ điểm kẻ gây ra cho chúng ta cảm giác thiếu sót cần thỏa lấp bằng mua sắm dư thừa: truyền thông đại chúng, cụ thể với ngành marketing. Chúng ta sẽ không thể tự do nếu còn tiếp nhận sự nhồi nhét những thông điệp tiêu dùng của các quảng cáo, bộ phim, video youtube, tiktok,.. về những hình mẫu lý tưởng (gia đình ấm cúng phải có bữa cơm tối nấu bằng nước mắm A, yêu nhau phải tổ chức valentine và mua nhẫn hãng B,..) hay những nhu cầu vốn dĩ không phù hợp với mức thu nhập của bản thân (thịnh vượng ảo) (một kỳ nghỉ sang trọng với máy bay tư nhân hay chuyến đi spa gói premium,..hay những khác biệt vốn dĩ rất con người, rất bình thường bỗng trở nên dị tật và dặt dẹo, cần phải loại bỏ (các quảng cáo và gói tẩy trắng là 1 ví dụ vô cùng điển hình)

Một trang web mình rất thích khi tìm guidance mỗi lúc bí idea là Deck of Brilliance, 1 website gợi ý những tools cho người làm nội dung sáng tạo. Soi chiếu câu chuyện của marketing và quảng cáo, những tools mình thấy hay được sử dụng là Dramatize the problem, Resolve Conflicts và Humanize. Với tool/,method thứ nhất, các nhà quảng cáo đặt ra những vấn đề và nghiêm trọng hóa chúng, đưa những thông điệp có tính lặp lại vào concious brain của chúng ta và làm ta tập chung vào chúng. Họ mang đến các sản phẩm và dịch vụ như biện pháp tối ưu nhất, tốt nhất, nhanh chóng nhất giải quyết vấn đề của bạn. Với phương thức thứ hai - Resolve Conflicts, cách này đánh vào tiềm thức của chúng ta, bởi hiện thực là những mô hình thiếu hoàn hảo, đầy phiền muộn với những con người không hạnh phúc, marketers đưa vào tiềm thức ta những viễn cảnh lý tưởng, "mặc" lên nhãn hàng những statement về giá trị, những idealistic view của họ về thế giới, nơi mà, well valentine thì phải tặng choco và hoa hồng hay đến Hà Nội phải thử quán abc. Method thứ ba, cũng là cái mình ghét nhất: Humanize, hay mình muốn bàn rộng hơn đến "mặc" lên cho sản phẩm những đức tính, phẩm chất, những lý tưởng và khao khát con người.

Hãy nhìn vào bức ảnh này, bạn thấy đấy, nó chỉ là cái áo sơ mi, không gì hơn.

Rồi vòila, với sự thêm thắt của social media, chiếc áo sơ mi đã trở thành "Item không thể thiếu với nàng Parisian thanh lịch". Nhưng áo sơ mi chưa thể biến bạn thành cô nàng thanh lịch ngay, well bạn phải mua thêm jeans, son đỏ, hoa, phụ kiện màu gold (youtube Mina Le có 1 video dicuss rất thú vị về idealize lối sống Parisian and you might be interested)

Đã qua rồi cái thời sản phẩm được mô tả

theo đúng công dụng, đặc tính của nó, "nowadays every products has to stand for something" (George Carlin on Dumb Americans). Những điều các sản phẩm, dịch vụ biểu thị không thực sự đem lại giá trị nhân văn, chúng chỉ là những viễn tưởng các nhà truyền thông vẽ lên, thu lời cho họ và capitalism. Hệ quả là chúng ta, sẽ luôn là nô lệ của hệ thống, sẽ không bao giờ cảm thấy thỏa mãn và đồng thời, từng ngày tàn phá hệ sinh thái.

Bàn luận chút về tâm lý của chúng ta, những kẻ lệ thuộc vào chủ nghĩa tiêu dùng. Theo quan sát cá nhân mình, chúng ta dễ mất lòng tự trọng/ cảm thấy tự ti khi tiêu ít hơn ai đó. Ví dụ, bạn sẽ thấy 1 chút ngưỡng mộ, 1 chút ghen tị khi thấy đứa bạn cùng tuổi đã mua ô tô hay nhà, và bạn nghĩ mình thật thất bại vì không có "gói thành công" (mà bạn được truyền thông, gia đình định nghĩa) bao gồm nhà và xe. Những nhãn hiệu, đồ dùng đắt tiền được sử dụng như 1 statement về hạnh phúc, thành công và giàu có. Đây là hiện tượng "tiêu dùng phô trương - Conspicuous Consumption",được Thorstein Veblen giới thiệu trong cuốn “The Theory of the Leisure Class” (Lý thuyết về tầng lớp nhàn rỗi) năm 1899. Điều này giải thích cho cảm giác "cần 1 điều gì đó" của bạn sau khi xem hàng đống chương trình về các doanh nhân hay story của 1 người thành công (khá dễ bắt gặp trong các video đc tài trợ bởi 7749 các loại sách đổi đời khiến bạn cảm thấy đời mình cần phải đổi). Chúng ta, với tư cách là những con người, luôn đầy lòng tham, không ngừng tìm kiếm những mối quan hệ tốt hơn, công việc tốt hơn, nhà tốt hơn, máy ảnh tốt hơn,... cuộc tìm kiếm chẳng bao giờ kết thúc, và ta chẳng bao giờ thấy hạnh phúc.

Bài viết này không đưa cho bạn 1 giải pháp cụ thể, rằng làm sao bạn có thể biết "Bao nhiêu là đủ?". Nhưng điều mình đang thực hành là sống tối giản, sử dụng sản phẩm sustainable - cũng là 1 lối sống được promote bởi truyền thông và đống sách mình đọc, nhưng nó là giải pháp tốt hơn lối sống overspend và thừa thãi. Một điều nữa mình luôn nhắc với bản thân, điều mình cần làm là cải thiện bản thân, bằng những vốn mình có sẵn (bao gồm trí tuệ, sức khỏe, trí tưởng tượng, khả năng giao tiếp,...) mình không cần có thêm, mình cần sử dụng tốt những gì mình có. Cảm ơn đã đọc bài viết này! good luck :)